Działalność naukowo-dydaktyczna

  Działalność naukowo-dydaktyczna Katedry Nauk Fizjologiczno-Medycznych przebiegała aktywnie i dynamicznie. Naukowe problemy w Zakładzie Fizjologii dotyczą przede wszystkim: Wpływu wysiłku fizycznego oraz treningu wytrzymałościowego na układ sercowo-naczyniowy i oddechowy; Zdrowotnych aspektów aktywności fizycznej osób w róznym wieku; Roli aktywności fizycznej w procesie zdrowego starzenia się; Termoregulacji w wysiłku fizycznym; Znaczenia aktywności fizycznej w profilaktyce oraz leczeniu chorób cywilizacyjnych i przewlekłych. Naukowe zagadnienia w Zakładzie Biomedycznych Podstaw Aktywności Fizycznej dotyczą przede wszystkim: Biochemicznego monitorowania procesu treningowego; Zmian metabolicznych wywołanych treningiem; Roli wspomagania biochemicznego w sporcie; Predyspozycji somatycznych zawodników różnych dyscyplin sportu; Wpływu aktywności fizycznej i odżywiania na stan zdrowia.

  Warto zaznaczyć, iż miały tutaj miejsce liczne promocje doktorskie i habilitacyjne. Praca naukowa związana była i jest z licznymi prezentacjami na konferencjach i zjazdach naukowych. Pracownicy katedry uczestniczą niemal we wszystkich zjazdach Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego i Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej. Poza tym pracownicy katedry współpracują także z Polskim Towarzystwem Fizjoterapii oraz Polskim Towarzystwem Kardiologii. Równocześnie powstają liczne publikacje, opracowania oraz cenne materiały dydaktyczne. Warto dodać, iż podczas zebrań Katedry odbywają się wystąpienia naukowe z prezentacją i wygłaszaniem referatów o ciekawej tematyce, np. ,,Aktywność fizyczna - reakcje metaboliczne i ich rola w cukrzycy wieku rozwojowego" (wystąpienie prof. dr hab. Aleksandry Żebrowskiej). Niewątpliwie ważnym wydarzeniem był wykład Pani prof. Ashimy Anand (Departament of Science and Technology, Cardiorespiratory Psyhiology Exertional Breathleness Studies Laboratory Vallabhbhai Patel Chest Institute Delhi University) pt.,,Demonstrating the J reflex in healthy subjectss by using a physiological model of pulmonary blood flow increase",który odbył się 22.06.2011r. w AWF Katowice. Seminarium zorganizowane zostało wspólnie z Katedrą Postaw Fizjoterapii Klinicznej.

 Wybrane publikacje naukowe:

Roman Jurik, Aleksandra Żebrowska, Petr Stastny. Effect of an Acute Resistance Training Bout and Long-Term Resistance Training Program on Arterial Stiffness: A Systematic Review and Meta-Analysis.  Clin. Med. 2021, 10, 3492 . https://doi.org/10.3390/jcm10163492

Sabina Kostorz-Nosal, Dariusz Jastrzębski, Aleksandra Żebrowska, Agnieszka Bartoszewicz, Dariusz Ziora. Three Weeks of Pulmonary Rehabilitation Do Not Influence Oscillometry Parameters in Postoperative Lung Cancer Patients. Medicina 2022, 58, 1551. https://doi.org/10.3390/medicina58111551 https://www.mdpi.com/journal/medicina

Dariusz Jastrzębski, Beata Toczylowska, Elzbieta Zieminska,  Aleksandra Żebrowska, Sabina Kostorz‑Nosal, Elzbieta Swietochowska, Camillo Di Giulio, Dariusz Ziora. The effects of exercise training on lipid profile in patients with sarcoidosis. Scientific Reports | (2021) 11:5551 | https://doi.org/10.1038/s41598-021-84815-4

Aleksandra Żebrowska, Ewa Sadowska-Krępa, Arkadiusz Stanula, Zbigniew Waśkiewicz, Olga Łakomy, Eduard Bezuglov, Pantelis T. Nikolaidis, Thomas Rosemann, Beat Knechtle. The effect of vitamin D supplementation on serum total 25(OH) levels and biochemical markers of skeletal muscles in runners. Journal of the International Society of Sports Nutrition (2020) 17:18 https://doi.org/10.1186/s12970-020-00347-8

Aleksandra Żebrowska, Barbara Hall, Anna Stolecka-Warzecha, Arkadiusz Stanula, Ewa Sadowska-Krępa. The Effect of Omega-3 Fatty Acid Supplementation on Serum Adipocytokines, Lipid Profile and Biochemical Markers of Inflammation in Recreational Runners. Nutrients 2021, 13, 456. https://doi.org/10.3390/nu13020456

Michnik, A., Duch, K., Pokora, I., Sadowska, E. Differences in cryostimulation and sauna effects on post-exercise changes in blood serum of athletes. Complementary Therapies in Medicine. 51. 2020. https://doi.org/10.1016/j.ctim.2020.102453

Grzebisz-Zatońska, N.; Poprzęcki, S.; Pokora, I.; Mikołajec, K.; Kaminski, T. Effect of Seasonal Variation during Annual Cyclist Training on Somatic Function, White Blood Cells Composition, Immunological System, Selected Hormones and Their Interaction with Irisin. J. Clin. Med. 2021, 10, 3299. https://doi.org/10.3390/jcm10153299

Michnik, A., Pokora, I., Duch, K., Sadowska‑Krępa, E. Differential scanning calorimetry reveals that whole‑body cryostimulation in cross‑country skiers can modify their response to physical effort. Journal of Thermal Analysis and Calorimetry 2021, 143. https://doi.org/10.1007/s10973-020-09285-8

Pokora I., Sadowska-Krępa E., Wolowski Ł., Wyderka P., Michnik A., Drzazga Z. The Effect of Medium-Term Sauna-Based Heat Acclimation (MPHA) on Thermophysiological and Plasma Volume Responses to Exercise Performed under Temperate Conditions in Elite Cross-Country Skiers. Int. J. Environ. Res.Public Health. 2021;18:6906. doi: 10.3390/ijerph18136906  

Binek, M., Drzazga, Z., Socha, T., Pokora, I. Do exist gender differences in skin temperature of lower limbs following exercise test in male and female cross country skiers? Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 2022, 147. https://doi.org/10.1007/s10973-021-11055-z

Małgorzata Zychowska, Ewa Sadowska-Krępa, Elisabetta Damiani, Luca Tiano, Ewa Ziemann, Alicja Nowak-Zaleska, Patrycja Lipińska, Anna Piotrowska, Olga Czerwińska-Ledwig, Wanda Pilch and Jędrzej Antosiewicz. Differences in the Pro/Antioxidative Status and Cellular Stress Response in Elderly Women after 6 Weeks of Exercise Training Supported by 1000 mg of Vitamin C Supplementation. Biomedicines 2022, 10, 2641. https://doi.org/10.3390/biomedicines10102641

Sebastian Bańkowski, Miroslav Petr, Michał Rozpara & Ewa Sadowska-Krępa. Effect of 6-week curcumin supplementation on aerobic capacity, antioxidant status and sirtuin 3 level in middle-aged amateur long-distance runners. REDOX REPORT 2022, VOL. 27, NO. 1, 186–192. https://doi.org/10.1080/13510002.2022.2123882

Ewa Sadowska-Krępa, Michał Rozpara, Adam Rzetecki,  Sebastian Bańkowski, Aleksandra Żebrowska, Wanda Pilch. Strenuous 12-h run elevates circulating biomarkers of oxidative stress, inflammation and intestinal permeability in middle-aged amateur runners: A preliminary study. PLOS ONE 2021. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0249183

Przemysław Domaszewski, Mariusz Konieczny, Tomasz Dybek, Katarzyna Łukaniszyn-Domaszewska, Stephen Anton, Ewa Sadowska-Krępa, Elżbieta Skorupska. Comparison of the effects of six-week time-restricted eating on weight loss,body composition, and visceral fat in overweight older men and women. Experimental Gerontology 174 (2023) 112116. https://doi.org/10.1016/j.exger.2023.112116

Realizowany projekt badawczy (Instytut Nauk o Sporcie):

Aspekty fizjologiczno-biochemiczne w odpowiedzi na stres wysiłkowy.

Kierownik zespołu: dr hab. Ewa Sadowska-Krępa, prof. AWF Katowice

1. Wpływ intensywnego treningu fizycznego i czynników środowiskowych na wentylację płuc, reakcję hemodynamiczną, termogenną oraz immunologiczną organizmu.

2. Termogeneza adaptacyjna oraz jej wpływ na bioenergetyczne, hormonalne i immunologiczne cechy odpowiedzi organizmu na stres wysiłkowy u mężczyzn i kobiet.

3. Wpływ stymulacji wibracyjnej i wysiłku na wybrane parametry układu hormonalnego i immunologicznego we krwi mężczyzn w wieku 20-25 lat.

4. Wpływ wysiłków ultramaratońskich odbywajacych się w ekstremalnych temperaturach na zmiany w stężeniu wybranych markerów metabolicznych i strukturalnych Profilowanie metaboliczne osób aktywnych fizycznie z wykorzystaniem wybranych badań diagnostycznych.

Projekt: Podtrzymanie potencjału badawczego WF

Kierownik projektu: prof. dr hab.  Aleksandra Żebrowska

Temat projektu: Wpływ intensywnego treningu fizycznego i czynników środowiskowych na wentylację płuc, reakcję hemodynamiczną, termogenną oraz immunologiczną organizmu.

Projekt: Młodzi Naukowcy i Uczestnicy Studiów Doktoranckich

Kierownik projektu: dr hab. Ilona Pokora, prof. AWF Katowice

Temat projektu: Ocena długotrwałej suplementacji wybranym roślinnym suplementem termogennym na reakcje: metaboliczną, termogenną oraz immunologiczną podczas i po zakończeniu wysiłku fizycznego u trenujących mężczyzn.

Kierownik projektu: dr hab. Ewa Sadowska-Krępa, prof. AWF Katowice

Temat projektu: Kontrola stanu wytrenowania piłkarzy ręcznych na podstawie oceny zmian metabolicznych.

Zakres tematyczny badań własnych w Zakładzie Fizjologii w latach 2005 - 2011 dotyczył następujących zagadnień:

 ,,Rola insulinopodobnego czynnika wzrostu białek wiążących oraz hormonów o działaniu anabolicznym w przeroście mięśnia sercowego".
„Stres cieplny a zmiany termiczne i metabliczne oraz synteza białek HSP podczas wysiłku fizycznego”.
„Zmiany poziomu endogennych pirogenów na tle ogólnej odporności organizmu na stres termiczny egzo- i endogenny u aklimowanych mężczyzn”.
,,Wpływ hormonów płciowych w warunkach normoksji oraz ischemii na komórki glejowe ośrodkowego układu  nerwowego szczurów”.
„Udział kinazy białkowej zależnej od cGMP w aktywacji cPLA2 przez MPP+w dopaminergicznych komórkach linii neuronalnej oraz hodowli pierwotnej astrocytów”.

Realizowane w Katedrze liczne projekty naukowe, np.:

-,,Znaczenie wartości predykcyjnej wybranych wskaźników fizjologicznych oraz stężenia hormonów w ocenie ryzyka przetrenowania w sporcie".

-,,Rola aktywności fizycznej we wspomaganiu leczenia cukrzycy wieku rozwojowego". Kierownik projektów: dr hab. Aleksandra Żebrowska, prof. nadzw. (termin realizacji: 2011 - 2013).

-,,Ocena wpływu wysiłku (intensywnego treningu) na wybrane białka i hormony poszerzone o indukcję i adaptację aparatu genetycznego komórek jednojądrzastych w krwi obwodowej”. Kierownik projektu: prof. dr hab.n.med. Aleksandra Kochańska – Dziurowicz (termin realizacji: 2010-2012). Współpraca ze Śląskim Uniwersytetem Medycznym.

-,,Stres cieplny a zmiany termiczne i metaboliczne oraz synteza HSP podczas wysiłku" (termin realizacji 2005 - 2007). Kierownik projektu: dr hab. Ilona Pokora, prof. nadzw. Projekt badawczy finansowany przez KBN; współpraca z Katedrą Biologii Molekularnej i Genetyki ŚUM.

-,,Zmiany poziomu endogennych pirogenów natle ogólnej odpowiedzi organizmu na sres termiczny egzo- i endogenny u aklimowanych mężczyzn". Kierownik projektu: dr hab. Ilona Pokora, prof. nadzw. Projekt badawczy finansowany przez KBN; współpraca z Katedrą Biologii Molekularnej i Genetyki ŚUM, Katowice oraz Katedrą Farmakologii i Toksykologii,WIHE Warszawa.

Granty finansowane przez KBN i MNiSzW realizowane w Zakładzie Biochemii:

Projekt KBN nr. 6P05D 058 20 „Fizjologiczne, metaboliczne i psychomotoryczne uwarunkowania optymalnej wydolności fizycznej w piłce nożnej” - 2001-2003.
Projekt KBN PBZ KBN/22/P05/99 „Genetyczne i środowiskowe czynniki długowieczności polskich stulatków” – 2001-2004 (część projektu zamawianego „Ocena potencjału antyoksydacyjnego u polskich stulatków” - 2001-2004.
Projekt KBN nr. 6P05A 086 21 „Wpływ testosteronu  na metabolizm lipidów i potencjał antyoksydacyjny w mięśniu sercowym” -2001-2004.
Projekt badawczy zamawiany „POLSENIOR” Nr PBZ-MEIN-9/2/2006 „Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce” w zakresie „Analiza stresu oksydacyjnego u osób w wieku podeszłym” i mieszczącego się w tym projekcie zadania badawczego poświęconego ocenie poziomu insulinopodobnego czynnika wzrostu IGF-1 i jego białka wiążącego IGFBP-3 u osób starszych - 2006-2011.

Projekty badawcze realizowane w ramach badań statutowych i własnych:

„Wpływ ozonu na wskaźniki hematologiczne zwierząt doświadczalnych poddanych wysiłkowi fizycznemu”- badania realizowane we współpracy z Katedrą Fizjologii Zwierząt i Człowieka Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego  - 1993 do 1995.
„Rola selenu oraz enzymów antyoksydacyjnych w wysiłku fizycznym” – badania realizowane we współpracy z Katedrą Sportów Indywidualnych (Zakład Lekkiej Atletyki oraz Zakład Pływania i Ratownictwa Wodnego) 1993 - 2000.
„Wpływ wysiłku fizycznego i formy treningu na aktywność niektórych enzymów  i  poziom wybranych metabolitów komórkowych” badania realizowane we współpracy z Katedrą Sportów Indywidualnych (Zakład Lekkiej Atletyki oraz Zakład Pływania i Ratownictwa Wodnego)  1993 - 2001.
„Zmiany adaptacyjne wybranych wskaźników fizjologiczno-biochemicznych w  procesie treningowym młodych pływaczek” badania realizowane we współpracy z Katedrą Sportów Indywidualnych (Zakład Pływania i Ratownictwa Wodnego oraz MKS „Pałac Młodzieży) 1999 - 2000.
„System obrony antyoksydacyjnej organizmu człowieka w warunkach spoczynku, obciążenia wysiłkowego o różnej charakterystyce charakterystyce/lub modyfikacji  diety” 2001- 2003.

„Zmiany metaboliczne wywołane pod wpływem jednorazowego bodźca wysiłkowego o różnej charakterystyce oraz treningu lub/i modyfikacji diety” – 2002 - 2004."

Mechanizmy obrony antyoksydacyjnej w warunkach spoczynku i wysiłku u człowieka i zwierząt doświadczalnych"  - 2004 - 2006.

"Wybrane aspekty metaboliczne adaptacji  do jednorazowych i powtarzanych bodźców wysiłkowych lub modyfikacji składu diety" – 2005 – 2007.

„Nowe elementy systemu obrony antyoksydacyjnej organizmu człowieka i zwierząt doświadczalnych: homeostaza związków tiolowych i utrzymanie statusu redoks w warunkach obciążenia wysiłkowego” 2007- 2009.

„Zmiany metaboliczne w organizmie człowieka lub zwierząt doświadczalnych wywołane pod wpływem obciążeń wysiłkowych o różnym charakterze i/lub stosowania suplementacji dietetycznej” 2008 - 2010.

"Aktywność fizyczna w prewencji chorób cywilizacyjnych (otyłości, cukrzycy typu 2, choroby niedokrwiennej serca) i ich powikłań" – 2010 - 2012.

W ramach tych projektów realizowane są badania ukierunkowane na ocenę:

Statusu antyoksydacyjnego krwi i jego zmian wywołanych pod wpływem wysiłku fizycznego o różnym charakterze i/lub  modyfikacji diety, potencjału antyoksydacyjnego u osób w średnim wieku i osób starszych o różnym poziomie aktywności fizycznej, potencjału antyoksydacyjnego u osób w średnim wieku i osób starszych dotkniętych chorobami układu oddechowego (POChP, rak płuc, gruźlica).
W ramach tych tematów prowadzone są badania nad :

- Wpływem długotrwałego spożywania diety wysokotłuszczowej na wybrane wskaźniki fizjologiczne, parametry biochemiczne krwi i zagrożenie chorobą wieńcową.
- Metabolizmem węglowodanów i lipidów u osób dorosłych zdrowych oraz osób z ukrytym zespołem polimetabolicznym.
- Biochemicznymi aspektami adaptacji organizmu człowieka do obciążeń wysiłkowych.
- Ekspresją białek szoku cieplnego Hsp 70 (72) w sercu i mięśniach szkieletowych zwierząt doświadczalnych indukowaną pod wpływem treningu wytrzymałościowego i podawania suprafizjologicznych dawek testosteronu.